Yeni Varlık Barışı Düzenlemesini İnceledik

GİRİŞ

1 Temmuz 2022 Yılında TBMM’nde kabul edilen 7417 sayılı Kanunun 50. Maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu’na Geçici 15’inci madde eklenmiş olup bu düzenleme ile yeni Varlık Barışı’nın kapsamı belirlenmiştir. İlgili yasa 5 Temmuz 2022 tarihinde resmî gazetede yayınlanmıştır. Bu kanun hem yurt içi hem de yurt dışında yer alan varlıkları kapsamakta olup 31.03.2023’e kadar uygulama alanı bulacaktır.

YENİ “VARLIK BARIŞI” DÜZENLEMESİNİN KAPSAMI

Bu kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte gerçek veya tüzel kişiler tarafından, yurt dışında mevcut bulunan; para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları 31.01.2023 tarihine kadar banka veya diğer aracı kurumlara bildirilecektir. Bahse konu varlıklar yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlardan kullanılan ve bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla kanuni defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 31/3/2023 tarihine kadar kapatılmasında kullanılabilecektir. Bu bağlamda, borcun ödenmesinde kullanılan varlıklar için defter kayıtlarından düşüm gerçekleştiği takdirde, Türkiye’ye getirilme şartı aranmayacaktır.

Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte kanuni defterde kayıtlı olan sermaye avansları ve yurt dışında mevcut bulunan; para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları bu madde yürürlüğe girmeden önce Türkiye’ye getirilmiş olmak kaydıyla, bahse konu avanslar ve sermaye piyasası araçları en geç 31.03.2023 tarihine kadar defterden düşülürse bu madde hükümlerinden yararlanacaktır.

Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerine ait ve Türkiye’de bulunan ancak kanuni defter kayıtlarında mevcut bulunmayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar, 31/3/2023 tarihine kadar vergi dairelerine beyan edilebilecektir.

Bildirilen veya beyan edilen varlıklar 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca defter tutan mükellefler tarafından bildirim veya beyan tarihi itibarıyla kanuni defterlere kaydedilecektir.

Bu bağlamda, bilanço esasına göre defter tutan mükellefler kanuni defterlerine kaydettikleri kıymetler için pasifte özel fon hesabı açacaklardır. Bahse konu fon hesabı bildirim veya beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmedikçe işletmeden çekilemez, sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılamaz, işletmenin tasfiye edilmesi halinde ise vergilendirilmez.

Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, söz konusu kıymetleri defterlerinde ayrıca göstereceklerdir.

Bahse konu varlıklar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayacak ve bildirim veya beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmesi koşuluyla vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecektir.

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayan gerçek veya tüzel kişiler de, beyan dışındaki diğer şartlar aranmaksızın bu madde hükümlerinden yararlanabileceklerdir; bunlar tarafından taşınmaz dışındaki varlıkların en geç beyan tarihi itibarıyla banka veya aracı kurumlara yatırılmak suretiyle tevsik edilmesi zorunludur.

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından beyan edilerek işletme kayıtlarına alınacak taşınmazların işletmeye devrine ilişkin tapuda yapılacak işlemlerden, 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanunu uyarınca harç alınmayacaktır.

Banka veya aracı kurumlar, kendilerine bildirilen varlıkların değeri üzerinden; 30 Eylül 2022 tarihine kadar yapılan bildirimler için %1, 1 Ekim 2022 tarihi ila 31 Aralık 2022 tarihi (bu tarih dahil) arasında yapılan bildirimler için %2, 31 Mart 2023 tarihine kadar yapılan bildirimler için %3, oranındaki vergiyi peşin olarak bildirim sahibinden tahsil ederler. Bahse konu vergi, banka veya aracı kurumlar tarafından, bildirimi izleyen ayın 15. günü akşamına kadar vergi sorumlusu sıfatıyla bağlı bulunduğu vergi dairesine beyan edilir ve aynı sürede ödenir.

Ancak, varlıklara ilişkin vergi oranı; bildirilen varlıkların, Türkiye’de bulunan banka veya aracı kurumlardaki hesaplara gönderildiği veya yurt dışından bu hesaplara gönderildiği tarihten itibaren en az bir yıl süreyle tutulması halinde %0 olarak uygulanacaktır. Bu durumda peşin olarak tahsil edilen vergi bildirimde bulunan mükelleflere iade edilecektir.

Vergi dairelerine beyan edilen varlıkların değeri üzerinden %3 oranında vergi tarh edilecek olup bahse konu vergi, tarhiyatın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenecektir; bu kapsamda ödenecek olan vergiler hiçbir şekilde gider olarak gösterilemeyecek veya başka bir vergiden mahsup edilemeyecektir.

Bildirim ve beyana konu edilen varlıklarla ilgili olarak 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun amortismanlara (yıpranma payı) ilişkin hükümleri uygulanmayacaktır. Dolayısıyla, bahse konu varlıkların elden çıkarılmasından doğan zararlar, gelir veya kurumlar vergisi uygulaması bakımından gider veya indirim olarak kabul edilmeyecektir.

Ayrıca kanun kapsamında bildirilen ve beyan edilen varlıklar nedeniyle hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacaktır. Lakin, ilgili hükümden faydalanmak için varlık sahiplerinin bildirilen veya beyan edilen tutarlara ilişkin tarh edilen verginin vadesinde ödenmesi ve Yurt dışında bulunan varlıklarını bildirenlerin bu varlıkları, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde Türkiye’ye getirmeleri veya Türkiye’deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer etmeleri gerekmektedir.

Ayrıca, diğer nedenlerle başlayan vergi incelemeleri ile takdir komisyonu kararları sonucu bulunan matrah farkının madde bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle ortaya çıktığının tespiti halinde, bildirilen veya beyan edilen varlık tutarı, bulunan matrah farkına eşit ya da fazla ise matrah farkına ilişkin tarhiyat yapılmayacaktır. Ancak bulunan matrah farkı, bildirilen veya beyan edilen varlık tutarlarından fazla ise sadece aradaki fark tutar üzerinden vergi tarhiyatı yapılacaktır.

Son olarak, Hazine ve Maliye Bakanlığı, işbu madde kapsamına giren varlıkların Türkiye’ye getirilmesi ve bildirimi ile işletmeye dâhil edilmelerine ilişkin hususları, bildirim ve beyana esas şekli ile maddenin uygulanmasında kullanılacak bilgi ve belgeler ile iade işlemlerine ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.

SONUÇ

Ülkemizde bilindiği üzere düzenli olarak ülkemizde varlık barışı olmaktadır. Öncelikle ilk olarak 2013 yılındaki 6486 sayılı yasa ile varlık barışı sadece yurt dışındaki varlıkların bildirimlerini içermekteydi; ödenmesi gereken vergi oranı %2 olarak belirlenmişti. Sonrasında, 3 yıl sonra, 2016’da 6736 sayılı kanun ile bir düzenleme daha yapıldı; bu düzenleme ile yurt dışından getirilen varlıklar veya işletme kayıtlarına alınan yurt içi varlıklar üzerinden herhangi bir varlık alınmayacaktı. Daha sonra 2018 yılında, 2019 yılında ve 2020 yılında da varlık barışı düzenlemeleri yine gündeme geldi. 2018 Yılındaki düzenleme yurt içi ve yurt dışı varlıklar üzerinden %2 oranında, 2019’daki düzenleme %1 oranında vergi ödenmesini öngörürken 2020 yılındaki düzenlemede herhangi bir vergi öngörülmemişti. Kanımızca sürekli bu kadar çok varlık barışı yapılması insanları kayıt dışı satın alma yapmaya yönlendirecek ve nasıl olsa af geliyor diye bu yatırımların sayısı artacaktır. Bu sebeple, varlık barışı düzenlemelerinin artık son bulması gerektiğini düşünüyoruz.

KAYNAKÇA